جاناماز” کلمه‌ای است که در شهرستان رامیان به سجاده اطلاق می‌شود. یکی از زیباترین دست بافته‌های اصیل زنان هنرمند رامیانی، جاناماز است که علاوه بر زیبایی بصری، دارای معنا و مفاهیم عمیق معنوی است.
با توجه به اعتقادات و باورهای مذهبی و قومی، نقوش جانامازها منحصربه‌فرد و متأثر از طبیعت و فرهنگ و قومیت آن‌هاست. بخش اعظم آنها دارای تصاویر و خطوط هندسی است که ریشه در اعتقادات و باورهای مردم رامیان دارد.
خلق چنین آثاری، همواره مستلزم توجه بسیار جدی است چرا که چنین آثار فاخری معرف اصالت و مفاهیم آن هنر در جامعه بوده و تجلی زیبایی و بیان اندیشه بافندگان آن‌هاست.
سجاده از منزلت و جایگاه والایی در نزد مسلمانان برخوردار است و این بافته در واقع برای عبادت و نیایش استفاده می‌شود و محل مقدس در ارتباط بین نمازگزار و خداوند (عاشق و معشوق) است.
در سجاده‌های رامیانی چه نوع ابریشمی یا نوع نخی، طرح‌ها و ساختار برخلاف بافته‌های سایر مناطق جهتی ندارند و به هر سو می‌توان آن را گسترد و مشغول عبادت شد. در این بافته‌ها نقوش حیوانی یا انسانی دیده نمی‌شود، رنگ‌بندی اصلی سیاه و سفید است و البته در برخی بافته‌ها حاشیه‌هایی رنگی با رگه‌هایی از سبز یا قرمز دیده می‌شود.
طرح‌های قرینه و اشکال هندسی در سرتاسر متن کار و تکرار آنها در حاشیه‌های کوچک و بزرگ، در عین سادگی منجر به زیبایی در طراحی و ساختار و در نهایت بافت آنها شده است.
با دقت در متن جاناماز بافته شده، اعتقاد به آل پنج تن و ائمه دیده می‌شود که این مسئله هم به ظاهر سجاده معنایی خاص می‌بخشد.
این بافته با ارزش، اولین هدیه‌ای است از سوی والدین به فرزندان خود به‌عنوان جهاز داده می‌شود. علاوه بر استفاده از آن در عبادت و عبودیت، به‌عنوان آخرین هدیه به نیت میت به اشخاص تدفین کننده داده می‌شود تا در عبادات به یاد آن شخص باشند و ثوابی نصیب روحش شود و در نهایت به فراموشی سپرده نشود.
این بافته قرن‌هاست به‌عنوان یکی از آثار فاخر مذهبی و قومی رامیانی‌ها به حساب می‌آید و از آن به‌عنوان یک سوغاتی یا برای حتی صادرات استفاده می‌شود.
صدیقه بای، پژوهشگر تاریخ محلی گلستان
