“مهدی مطهرنیا” کارشناس مسایل بین‌الملل؛ معتقد است: مخالفت ها و موافقت ها با برجام در یک جامعه ملی و یک نظام سیاسی دموکراتیک باید پذیرفته و به هر دو نظر احترام گذاشته شود. اما در نهایت آنچه که باید به آن عمل کرد این است که کمترین هزینه ها و بیشترین فایده ها را برای ملت در برداشته باشد.
دولت ترامپ در سال ۲۰۱۸ میلادی از توافق هسته‌ای با ایران خارج شد و از آن زمان، تحریم‌های فراگیر علیه ایران اعمال کرد. سیاست اعمال فشار حداکثری بر ایران برای وادار کردن این کشور به مذاکره بر سر توافقی جدید اجرا شد اما در این مدت مردم ایران در مقابل بیشترین تحریم ها تحمل کردند تا اینکه عمر این دولت نامیون در آمریکا به پایان رسید تا اینکه در حالی این روزها بحث بازگشت آمریکا به برجام بار دیگر داغ شده که یکی از اصلی‌ترین شعارهای جو بایدن رییس جمهوری دموکرات آمریکا بازگشت به توافق هسته‌ای بود. بایدن که از ۲۰ ژانویه عملاً دولت آمریکا را در دست گرفته با چینش کابینه خود به صورت تلویحی سیگنال‌هایی مبنی بر تمایل به بازگشت به میز مذاکرات با ایران نشان داده است. با این وجود همچنان برخی بر این باورند که سنگ‌اندازی‌هایی از طرف برخی دیگر از مسوولان ایالات متحده در مسیر بازگشت به برجام احساس می‌شود و اما یک طرف دیگر هم در این توافق وجود دارد و آن هم ایران است. در ایران هم ۲ نوع دیدگاه نسبت به برجام وجود دارد و عده ای معتقد هستند که نخست باید تمام تحریم ها برداشته شود و مذاکرات انجام شود و اما عده ای که در پی سنگ اندازی هستند برجام را مضر می دانند. اهمیت این مساله باعث شد تا پژوهشگر ایرنا با «مهدی مطهرنیا» کارشناس مسایل بین الملل به گفت و گو بپردازد که در ادامه می خوانیم:
برجام و همگرایی بیشتر آمریکا با جامعه بین المللی
مطهرنیا گفت: بازگشت به برجام یک جهت گیری است که در امتداد ایالات متحده آمریکا معنا دار می شود؛ به عبارت دیگر نه آمریکا نه ایران نمی تواند به گذشته برجام بازگردند بلکه باید اراده خود را متوجه رفتن به سمت آینده با محمل قرار دادن و سخن گفتن برجام قرار دهند. آنچه که با عنوان برجام از سوی بایدن مطرح شد در واقع برگشت به پیش سازوکار بود که در آن ایالات متحده آمریکا بتواند همگرایی بیشتری با جامعه بین المللی را برای خود فراهم سازد.
این کارشناس مسایل بین الملل در مورد بازگشت بایدن به برجام اظهار داشت: بایدن در پرتو شعار بازگشت به برجام اهدافی را دنبال می کند که از جمله آنها بازگشت آمریکا به عرصه بین المللی با جهت‌گیری همگرایانه و همچنین شکل دادن مجدد به میراث اوبامایی در ارتباط با شکل دادن به نظام تک قطبی است. به گونه ای که بازگشت به برجام در واقع در معنا بازگشت به سازوکاری را نشان می دهد که در آن آمریکا و متحدین اروپاییش در کنار رقبای بین المللی نظم جدیدی را برای حل بحران بین المللی دنبال کنند که در پرتو ارتباط آمریکا و قدرت های بزرگ جهانی در قالب متحدان اروپایی و رقبای بین المللی شکل می گیرد. براساس همین معناست که آمریکا گام های قدرتمندی را در جهت این معنا برمی دارد و علیرغم آنکه سخن از بازگشت به برجام گفته شده بود نشانه های بسیار صریحی مبنی بر بازگشت به ۵+۱ به نام برجام دیده می شود.
تفاوت بد بودن با مضر بودن
مطهرنیا در مورد اینکه عده ای می گویند بازگشت به برجام مضر است، بیان داشت: اینکه بگوییم بازگشت به برجام برای ایران مضر است از این جهت امر قابل پذیرشی است که اگر برجام را از نظر واقع گرایی سیاسی امری تمام شده تلقی کنیم که بازگشت به سازوکار ۵+ ۱ در جهت ایجاد وحدت بیشتر با واشنگتن می تواند به ایران به عنوان جامعه هدف حرکت ایالات متحده آمریکا ضربه بزند؛ اما اگر مضر بودن را به این معنا قرار بدهیم که توافقنامه ای تحت عنوان برجام ضرر داشته است و توافقنامه را مانند آمریکایی ها به ویژه دونالد ترامپ یک توافقنامه بد بنامیم باید بگوییم که در جای خود دارای نقاط ضعف خواست خویش است چرا که همین برجامی که با انتقادهای شدید روبه رو است اکنون به نظر بسیاری ایجاد کننده یک حرکت معنادار در دست یابی به قدرت بیشتر و فزون‌تر برای ایران است. بدین ترتیب می بینید که طیف تعریف شده ای از مخالفان و منتقدین نظام حاکم بر تهران، برجام را یک توافقنامه بد می دانند لذا بد دانستن برجام به عنوان یک توافقنامه بین ایران و نمایندگان قدرتمند جامعه بین الملل تفاوت زیادی خارج از معنای مضر بودن را نشان می دهد.
آرامش نسبی حاصل از برجام
این کارشناس مسایل بین الملل در خصوص راهگشا بودن بازگشت به برجام در شرایط فعلی برای جامعه ایران اظهار داشت: بازگشت به برجام می تواند حداقل فضای آرامش بهتری ایجاد کند و وضعیت حاد کنونی در لایه های گوناگون بحران خیز جامعه ایران را ترمیم کند. چه از نظر اقتصادی چه از نظر سیاسی چه از نظر اجتماعی و حتی فرهنگی جامعه ایران دچار بحران شدید و چالش های بزرگ قرار دارد که آرامش و امید به آینده در جهت یک انسجام و وحدت ملی برای گذار از این بحران ها و استفاده از چالش ها نیاز است برجام و آرامش نسبی ناشی از پذیرش آنها می تواند فضای تنفسی مناقصه در این جهت ها ایجاد کند.
مخالفت ها و موافقت ها در مورد برجام باید پذیرفته شود
وی در پاسخ به این پرسش که؛در فضای دوقطبی که در جامعه ایجاد شده عده ای با برجام مخالفت می کنند؛ آیا این مخالف ها ناشی از اهداف تخریبی دولت و یا هدف انتخاباتی است؟ گفت: مخالفت ها و موافقت ها در جامعه ملی باید پذیرفته شود و هر هدفی که در پشت این موافقت ها یا مخالفت ها وجود دارد باید به آن با دیده احترام نگریست. اینکه گروه ها و جناح های مختلف چه هدفی را در موافقت یا مخالفت دنبال می کنند یک امر طبیعی است. هر جناح سیاسی در پی کسب قدرت و آنگونه که “مارکس وبر” آلمانی می گوید که حزب خانه قدرت است. یکی دارای قدرت است و حزب حاکم است و به حفظ قدرت می اندیشد و به طبع سیاست هایی را اتخاذ می کند که حفظ وضع موجود شکل بگیرد و دیگری حزب خواهان کسب قدرت و افزایش آن است که بالطبع سیاست هایی را اتخاذ می کند که در این مسیر قابل قبول باشد و لذا در یک نظام سیاسی دموکراتیک باید به هر دو آنها احترام گذاشت اما آنچه که باید عمل کرد اهمیت دارد؛ آنچه که کمترین هزینه ها و بیشترین فایده ها برای ملت ها در بر دارد؛ باید متوجه این موضوع ها باشیم.
توافقنامه ای مثبت در جهت ایجاد فضای حرکتی سازنده
مطهرنیا در پایان در خصوص دیدگاه شخصی خود در مورد بازگشت به برجام؛ یادآور شد: آنچه که من باور دارم آن است که برجام یک توافقنامه مثبت در جهت ایجاد فضای حرکتی سازنده در راستای حضور ایران در تعاملات بین المللی محسوب می شد که در یک موقعیت زمانی به عنوان یک تصمیم حکومتی از طریق حاکمیت اعمال قدرت از ایران پذیرفته شد اما چه از سوی طرف های مقابل و چه از سوی ایران این توافقنامه تاریخی نتوانست به هیچ تعهدنامه بین المللی تبدیل شود و در مسیر حرکت خود با اعوجاجات موجود کارایی چندانی را از خود نشان نمی دهد.
